Lịch sử ATM

ATM (Automatic Teller Machine) - là một thiết bị tự động cho phép các khách hàng của nhà băng rút tiến và kiểm tra tài khoản (compte bancaire, account) của họ mà không  cần nhân viên ngân hàng, không cần phải tới nhà băng của mình vì bất cứ máy ATM nào cũng có thể dùng được. Có nhiều ATM cũng có thể cho phép gởi tiền hay chèque, chuyển tiền từ những ngân khoản của họ.

1: Nhấn thẻ vô; 3: Viết trả lời những gì máy hỏi nơi màn hình; 2: Tiền sẽ được đưa ra. Nhớ lấy ngay, vì để bảo toàn an ninh, khi ta quên không  lấy thì tiền sẽ được cất vô trở lại và máy cũng chứng nhận điều này. Lần này thì ta phải hỏi  nhân viên bằng xương bằng thịt nhờ giải quyết giùm ta

Ai đã sáng chế ra máy phát  tiền?

Nhiều người bàn cãi về chuyện ai là cha đẻ của máy phát tiền tự động ATM. Có người cho là nhà phát minh Thổ Nhĩ Kỳ Luther George Simjian. Có người cho là Don Wetzel.  Một số khác cho là John Shepherd-Barron.  John D. White tiếp xúc với ATMmachine.com và đưa ra nhiều lý lẽ rất hiển nhiên rằng John Shepherd-Barron là người phát minh ra ATM chớ không  phải Don Wetzel. Cũng như  John D. White, James Goodfellow  người Tô Cách Lan (Scotland) cũng liên lạc với ATMMachine.com và  kết luận giống như White. Khi bằng phát minh của máy ATM mà ta biết chưa áp dụng nhiều năm sau Simjian thì sự nhầm lẫn vẫn còn. Lý do của sự nhầm lẫn là  John Shepherd-Barron  ở vương quốc Anh, James Goodfellow  ở Scotland trong lúc những người khác thì ở Hoa Kỳ.

Luther George Simjian

IVào những năm của thập niên 30, Luther George Simjian bắt đầu làm một kiểu ATM không được thành công cho mấy, nhưng  ông  đã đăng ký bằng  phát minh. Ông là người đầu tiên có ý sáng tạo ra một cái máy để trong  một cái lỗ của bức tường để khách hàng giao dịch tài chính (financial transaction). ý tưởng này gặp sự nghi ngờ lớn. Bắt đầu năm 1939, Simjian  đăng  ký 20 bằng sáng chế cho việc này  và thuyết phục một ngân hàng  mà ngày nay là Citicorp cho ông thử. Sau 6 tháng, nhà  băng cho là nhu cầu tiêu thụ ít.  

John Shepherd-Barron

Vào những  năm 60 John Shepherd-Barron nghĩ ra một máy phát tiền mặt (cash dispenser).  Thời kỳ đó ông làm giám đốc quản lý cho  De La Rue Instruments. Hiện  nay De La Rue chế tạo ra máy phát tiền mặt. Thật ra De La Rue chỉ chế ra 1 phần 5 số máy trên thế giới. Năm 1967 máy phát tiền đầu tiên được đặt tại  chi nhánh của ngân hàng  Barclays Bank  tại London, Anh quốc. Sau đó ông giới thiệu sản phẩm của mình cho 2000 chủ ngân hàng ở Miami trong một cuộc hội thảo. Ngày 31 tháng 12 năm 2004, Shepherd-Barron được Nữ hoàng Anh quốc  tặng cho huân chương Officer of the Order of the British Empire, (OBE).  

James Goodfellow

Là kỹ sư phát triển cho công ty Smiths Industries Ltd,. Năm 1965 James Goodfellow  đưa ra đề án phát triển một máy phát tiền mặt tự động. Chubb Lock & Safe Co. lo sản xuất ra thiết bị chứa an toàn và máy móc cho ATM. Lẽ đương nhiên là ông Goodfellow thiết kế một hệ thống có thể  chấp nhận thẻ có thể đọc được những  encrypted của máy, nơi đó ông thêm vào keypad số (numeral keypad). Phát minh của ông được bằng sáng chế  vương quốc Anh  số  1,.197,183, ngày 2 tháng 5, 1966  và bằng sáng chế Mỹ số 3,905,461 bảo vệ và được bảo vệ trên nhiều nước khác. Bằng sáng chế Mỹ của ông vẫn còn miêu tả chức năng của ATM sau gần 40 năm. Những  máy này được đưa ra thị trường bời công ty Chubb LTD và được thiết bị cho toàn  nước Anh vào thập niên 60 và đầu thập niên 70.  Chúng ta có thể đọc nơi đây:  ATM inventor James Goodfellow's story here on ATMmachine.com.  

Don Wetzel, Tom Barnes và George Chastain

Năm 1968, nhân cuộc phỏng vấn của NMAH,  Don Wetzel, phó giám đốc Kế hoạch sản phẩm (Product Planning) tại Docutel, một công ty phát triển máy quản lý hành lý tự động  nói là ông đã bảo vệ  bằng sáng chế  máy ATM với  hai cộng sự viên  là Tom Barnes, kỹ sư cơ học, và George Chastain, kỹ sư điện. Don Wetzel  dùng 5 triệu dollars để phát triển máy ATM của họ. 

John D. White 

John D. White nói tại trang web ATMmachine.com  rằng  công trình của ông bắt đầu từ năm 1968. Ông nói là máy ATM đầu tiên được đặt tại Rockville Center, LI  rồi sau đó tại  Chemical Bank vào tháng 8 năm 1973.  Thiết kế của ông được bảo vệ ngày 9/5/1973 cho tổng công ty Docutel Corporation. Máy được đặt tên là   "Credit Card Automatic Currency Dispenser". Ông White cung cấp văn bằng phát minh có tên John D. White và Kenneth Goldstein, Docutel Corporation ký trên văn bằng.  Máy của ông giống máy ATM hiện đại, nghĩa là "cả hai code, nguyên thủy  và cập nhậ, đều được đổi khóa để chống trộm", giống như máy thời nay. Máy ATM được lập trình với các khóa an toàn, các mật mã (code) được thay đổi và làm khuấy trộn  giữa ATM, nhà băng và bộ xử lý mạng (network processor) để ngăn ngừa những sự dùng gian lận thẻ tín dụng để vô máy ATM.  

Tranh giành chức cha

Sự trao tặng huân chương cho John Shepherd Barron không làm cho James Goodfellow bằng lòng. Ông kể rằng ông được giao phó làm dự án máy phát tiền tự động, và để bảo đảm an toàn cho khách hàng, ông đã tưởng tượng ra tất cả, kể cả cách dùng chỉ tay, nhận tiếng nói hay dùng sinh trắc học (biometry). Ông khẳng định rằng chính ông  là tác giả của khái niệm (conception) về thẻ crypté, nhờ số mật mã riêng.

John Shepherd-Barron lại nói rằng ông chưa từng nghe ai nói về James Goodfellow và nhắc lại rằng chính ông là người đầu tiên  xây dựng máy phát tiền chạy bằng các tấm chèque từ (chèque magnétique) được mã hóa bằng carbon phóng xạ C14.

Nhã Chân