Chúng ta nghe nhạc mỗi ngày, say mê với âm nhạc. Nhưng có lẽ không phải ai cũng biết lịch sử ra đời và phát triển của âm nhạc, đặc biệt là nhạc cổ điển. Bài viết này hi vọng sẽ giúp các bạn phần nào trong việc tìm hiểu điều này. Tôi sẽ đề cập một cách khái quát những điểm quan trọng và tiêu biểu nhất, không có ngày tháng, số liệu cụ thể, bằng tất cả những gì bản thân đã hiểu và diễn đạt lại hoàn toàn theo cách của mình:Âm nhạc đã có từ rất lâu (có lẽ từ khi loài người có mặt trên trái đất), sau đó nó dần dần hình thành và phát triển.Trong thời kì Hy Lạp - La Mã, âm nhạc đã đạt được những thành tựu rất quan trọng. Và sau đó có một người đàn ông đã hoàn thiện kỹ thuật ghi nhạc bằng 7 nốt với 5 dòng kẻ. Từ khi có kỹ thuật này, âm nhạc có điều kiện thuận lợi hơn để phát triển.
Song, sau đó, đến thời kỳ phong kiến, âm nhạc bị chèn ép và đã suy thoái rất nhiều.
Mốc quan trọng nhất để đánh dấu sự ra đời của âm nhạc Classic có lẽ là vào thế kỷ 14- 16: đây là lúc bắt đầu thời kỳ Phục Hưng trong nghệ thuật (Phục Hưng tức là khôi phục lại sự hưng thịnh của nghệ thuật Hy Lạp - La Mã ) - trong đó có âm nhạc.
Phải nói qua về “Classic”: Nghĩa đúng nhất của từ này là “Kinh điển”, nhưng chúng ta thường gọi là cổ điển. Tuy vậy, khi nói về nhạc Classic thì cũng đồng nghĩa với việc nói đến tất cả những gì được coi là thành tựu kinh điển của Âm nhạc phương Tây, trong đó chia ra làm nhiều thời kỳ, nhiều phong cách: Phục Hưng, Baroc, Cổ điển, Lãng mạn, Ấn tượng, Biểu hiện, ... rất rất nhiều undefined
Trong thời bấy giờ người ta xây dựng được nhiều trường phái nhạc kịch (opera). Đầu tiên là ở Ý, sau đó là Pháp. Tiếp theo nhạc kịch là các trường phái Clavecin, violin, organ (là loại đàn dùng trong nhà thờ, ko phải organ điện tử như bây giờ) …Thế kỷ 17 là thời kỳ âm nhạc Baroc (Ở Việt Nam hay gọi là Tiền cổ điển - trước thời kỳ cổ điển) với những cái tên nhạc sỹ tiêu biểu là John Sebastian Bach (ông vua của loại nhạc phức điệu, chuyên viết cho đàn organ và clavecin), G.F.Handel (viết thanh xướng kịch Samson & Delilah), C.W.Gluck (nhạc kịch Orphy - Orphy là anh chàng xuống âm phủ cứu vợ nhưng ko thành vì giữa đường đi dám trái lời dặn, quay lại nhìn mặt vợ) ... Ngoài ra trong thời này còn có Vivaldi viết bản concerto "Bốn mùa" nổi tiếng (vẫn thường được dùng trong mục Dự báo thời tiết trước đây).
Thế kỷ 18 là thời kỳ Cổ điển: Sở dĩ gọi là cổ điển vì trong thời kỳ này người ta đã xác lập được nhiều mẫu mực kinh điển nhất của nhạc Classic. Bấy giờ có ba người tiêu biểu:
J.HAYDN: ông viết rất nhiều bản giao hưởng (lên tới 104 bài) và là "cha đẻ của thể loại Giao Hưởng
L.V.BEETHOVEN : không ai là không biết tới ông! Beethoven là người đã đưa giao hưởng và sonate lên đến đỉnh cao. Nhạc Beethoven là tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng. Sở dĩ người ta nói thế là vì Beethoven sinh vào thời của cuộc cách mạng tư sản Pháp 1789, ông ta đã phản ánh tất cả những hình ảnh về chiến tranh một cách hoành tráng, căng thẳng dữ dội trong nhiều tác phẩm của mình. Chính vì thế nên những bản giao hưởng của ông nhiều đoạn rất mạnh mẽ, sục sôi và dữ dội. (Mà nhiều người nếu không hiểu sẽ không thể thích nhạc giao hưởng bởi sự quá phức tạp của nó. Tuy nhiên chính vì thế mà nhạc giao hưởng lại rất có giá trị khi làm soundtrack cho những đoạn phim chiến đấu, chiến tranh, hay thậm chí trong những phim ma,… (trong loạt phim Harry Potter).
W.A.MOZART - Thần đồng âm nhạc. Năm lên 4 biết soạn nhạc, 14 tuổi được phong "Viện sỹ viện hàn lâm" (danh hiệu mà thường chỉ những lão thành sau bao nhiêu năm miệt mài đóng góp mới vinh dự nhận được!). Tuy nhiên ông chỉ sống được 30 tuổi và đã chết rất khổ. Mozart - người được mô tả là thiên tài của tất cả các thể loại bởi ông có thể viết được tất cả các thể loại nhạc !Thế kỷ 19 : Thời kỳ Lãng Mạn. Trong thời kỳ này, sau thoái trào của cách mạng Tư sản Pháp, sau khi những hứa hẹn tốt đẹp của cuộc cách mạng không thực hiện được, con người vẫn bị kìm kẹp trong quyền lực thì sinh ra thực tế bế tắc. Âm nhạc thời này phản ánh nỗi bế tắc, nỗi cô đơn của con người, những ước vọng, nội tâm cá nhân, những mơ mộng,... nên được gọi là Lãng Mạn.
Thời này bùng nổ số lượng những nhạc sỹ thiên tài: Schubert, Chopin, Tchaikovsky, Grieg, Liszt, Schumann, Glinka, Mendelsohn, Wagner (ông này có bài nhạc đám cưới rất nổi tiếng),... Trong thế kỷ 19, âm nhạc đã có một bước tiến rất dài, phát triển rực rỡ với rất nhiều thể loại: Concerto, Sonate, Norturne , Serenade , Opera, Ballet, nhạc thính phòng (Chamber), ca khúc Ave Maria nổi tiếng của Schubert... nhiều vô kể!
Đây là một thời kỳ rất quan trọng của nhạc Classic, tác phẩm thì vô cùng đa dạng, phong phú... Có nhiều tác phẩm rất tuyệt vời đặc biệt nhờ sự phát triển vượt bậc của hòa thanh (hòa thanh là các kiểu kết hợp các nốt với nhau tạo ra sự hài hòa tương đối, mà điều thú vị nhất là mỗi kiểu sẽ tạo ra những sắc thái tình cảm khác nhau: vui, buồn, giận, hờn... rất thú vị !). Nói về hòa thanh trong thế kỷ 19 thì thực sự phải bái phục các nhạc sỹ vì họ quá giỏi, quá....bác học!
Từ năm 1900 và trong suốt thể kỷ 20 cuộc sống con người có rất nhiều bước ngoặt, hai đại chiến thế giới, cách mạng khoa học kỹ thuật...Thế kỷ 20 là một thế kỷ có tốc độ phát triển vũ bão, chóng mặt nhất từ xưa tới nay, thế nên nhờ đó nghệ thuật cũng được “ăn theo”, cũng thay đổi chóng mặt. Bên hội họa thì nào là trừu tượng, siêu thực, lập thể,... nhiều khi khiến cho người ta rất khó hiểu. Bên âm nhạc cũng tương tự. Âm nhạc Classic của thế kỷ này cũng vô cùng thú vị!
1890-1917:
Đây là thời kì chuyển tiếp từ hậu kì chủ nghĩa lãng mạn đến hiện đại. Các tác giả tên tuổi:Raven, Ma-le, Pushini...
Đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa Mođéc ra đời. Đặc điểm của chủ nghĩa này là xa rời hiện thực, biểu hiện sự khủng hoảng và bế tắc của các nghệ sĩ thuộc Xã hội tư bản.
Hai trào lưu nghệ thuật mới nảy sinh quan trọng nhất trong giai đoạn này là:
I_Chủ nghĩa tự nhiên:
Âm nhạc của chủ nghĩa này biểu hiện những dáng vẻ đầy mâu thuẫn:
Một mặt, họ quan tâm đến đời sống của những con người bình thường. Mặt khác, họ chú ý đến những chi tiết mô tả bằng âm thanh và hướng dần đến hát nói, chia vụn cấu trúc âm nhạc. Điều đó được thể hiện qua các tác phẩm của Pushini,Valê...
II_Chủ nghĩa ấn tượng:
Âm nhạc của chủ nghĩa này thể hiện những ấn tượng của họ đối với thế giới bên ngoài. Chính điều đó đã khiến cho họ xa vào mộng mị, điều kì dị hoặc cảnh trí thiên nhiên mà không quan tâm đến những xung đột sâu sắc trong đời sống con người và tâm hồn con người thời đại để lẩn tránh những đòi hỏi của cuộc sống và nhân dân.
* Sự khủng hoảng lớn nhất trong nghệ thuật Modern là phá hủy tư duy giai điệu vốn có truyền thống trong âm nhạc cổ điển và lãng mạn, làm nảy sinh những ấn tượng mới như: đa điệu tính, vô điệu tính, thậm chí có những chồng âm gồm cả 1 gam cromatic...Tất cả những hiện tượng này đều có ảnh hưởng tiêu cực đến một số nghệ sĩ tài năng trong âm nhạc thời kì hiện đại.1917-1945:
I_Chủ nghĩa biểu hiện:
Đã nở rộ ở nhiều nước Tây Âu, phản ánh sự kinh hoàng và dao động trước những hiện tượng mới:chiến tranh đế quốc, khủng hoảng kinh tế... Biểu hiện một cách phóng đại cực đoan tâm trạng, cảm xúc của con người thông qua chủ quan của người nghệ sĩ, dẫn đến những cảm xúc có phần bệnh hoạn.
II_Chủ nghĩa cấu trúc:
Là chủ nghĩa đối lập với chủ nghĩa biểu hiện, biến ngôn ngữ âm nhạc thành vật liệu để mô tả những đối tượng có tính chất cơ giới, lắp ghép những khối âm thanh xa lạ trong kết cấu tác phẩm.
III_Chủ nghĩa cổ điển mới:
Điển hình nhất là nhạc Jazz.
Nhạc Jazz xuất hiện ở Mỹ, là một hiện tượng độc đáo của âm nhạc hiện đại, là loại nhạc gồm những yếu tố của âm nhạc dân gian da đen, nhịp điệu nhạc múa trong sinh hoạt.Âm nhạc từ 1945 tới nay:
Tại một số nước châu Âu đã xuất hiện một loại nhạc gọi là : Đô đê ca fôn, phương pháp sáng tác này là kết hợp một cách có dụng ý 12 âm của âm Cromatic còn gọi là nhạc Xeri.
- Âm nhạc cụ thể thì lắp ráp và pha trộn những âm thanh được ghi trên băng nhựa với nhau.
- Âm nhạc điện tử là tạo ra những âm thanh theo lối đô thị nhờ máy móc điện tử.
* Vậy, thứ nhạc giao hưởng mang ý nghĩa tôn giáo có được coi là nhạc cổ điển không?
Được dàn nhạc giao hưởng biểu diễn cũng chưa chắc đã phải là nhạc cổ điển. Phải dựa vào thể loại mà dàn nhạc chơi mới có thể khẳng định được.
* Giữa Jazz và nhạc cổ điển có mối quan hệ gì không?
Có! Nhạc cổ điển là thể loại ra đời đầu tiên, là cội nguồn của mọi thể loại khác. Trước khi có nhạc cổ điển thì người ta chơi nhạc bằng bất cứ cái gì có thể tạo ra âm thanh (nếu có thể gọi đó là "âm nhạc", ví dụ như gõ mấy miếng gỗ, mấy miếng kim loại vào nhau, v.v... ) Và từ đó, nhạc cổ điển ra đời, theo lịch sử phát triển âm nhạc đã được trình bày một cách khái quát như trên!
No comments:
Post a Comment